مقایسه نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی با دانشگاه پیام نور شهرستان کلیبر با تاکید بر فعالیت های ورزشی و تاثیر آن بر گرایش به مصرف سیگار

سیگار نسبت به دیگر مواد مخدر کم ارزش ترین ماده ای است که به آسانی در دسترس عموم قرار دارد و قبح اجتماعی مصرف آن نیز اندک است (افراسیابی و همکاران 1379). عادت به مصرف سیگار، یکی از عادت های تحمیل شده توسط استعمار و استثمارگران بین المللی بر مردم است که متاسفانه به علت تبلیغات وسیعی که به منظور ایجاد ارزش های کاذب برای مصرف کنندگان آن انجام شده، استعمال آن روز به روز توسعه و رواج بیشتری پیدا کرده است (دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی 1371). راهنمای تشخیصی و آماری بیماری های روانی که در سال 1999 منتشر شده و طبق معیارهای بین المللی به طبقه بندی بیماری های روانی پرداخته اند، مصرف سیگار را یکی از زیرمجموعه های اعتیاد به مواد مخدر می داند (obyrene 2002). اعتیاد به سیگار یک مشکل عمده اجتماعی است که علاوه بر عوارض جسمی و روانی برای فرد، سلامت جامعه را از نظر اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مورد تهدید قرار می دهد (best & manning 2001)؛ لذا می توان گفت سیگار دروازه سوء مصرف مواد مخدر محسوب می شود (obyrene 2002). نشان داده شده است که از بین 1/1 میلیارد نفر سیگاری در دنیا، 80% آنها در کشورهایی که درآمد کم و یا متوسط دارند، زندگی می کنند (cox & et al 2000). بررسی های مختلف نیز تایید می کند چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، شیوع مصرف سیگار در جوانان رو به افزایش و سن شروع آن روبه کاهش است (griesbach & et al 2003; feleming & et al 2002). در بررسیها 7/28% سیگاری ها در رده سنی 18 تا 24 سال بوده اند که بیشترین قشر دانشجویی در همین رده سنی هستند (world health organization 1997). وجود استرس در دوران جوانی به خصوص اضطراب و نگرانی نسبت به آینده شغلی در بین دانشجویان از علل شناخته شده گرایش به سیگار در این دوره می باشد (glassman 1993). یکی دیگر از دلایل گرایش به سیگار در میان دانشجویان که کمتر مورد توجه قرار گرفته، بی‏توجهی به اوقات فراغت و نحوه گذران این اوقات است. گذران مطلوب اوقات فراغت می تواند اراده ی فرد را برای ادامه یک زندگی همراه با موفقیت تقویت و نشاط روحی و روانی در راستای کنترل و پیشگیری از کجروی ها، آسیب ها و انحرافات تقویت نماید (معتمدی مهر، واقف کودهی 1388). اوقات فراغت و نحوه گذران آن از مباحثی است که پس از انقلاب صنعتی به موضوعی مهم بدل شده است. پس از انقلاب صنعتی، دسترسی فزاینده انسان به فن آوری جدید باعث شده است اوقات فراغت در هفته تا حدود 2 برابر افزایش یابد ( امیرتاش 1383). راه های گوناگونی برای گذراندن اوقات فراغت وجود دارد و گذران اوقات فراغت با انجام فعالیت های ورزشی از متداولترین روش های موجود در جهان است (کریمیان و همکاران 1389). فعالیت های فراغتی، به ویژه ورزش، سهم قابل توجهی در اجتماعی کردن جوانان دارند. ورزش نهادی است اجتماعی که ارزش ها و هنجارها را به شرکت کنندگان منتقل می کند و بدین گونه، به هماهنگ ساختن جامعه کمک می نماید (zaferi & tondnevis 2003). در اغلب مطالعات در زمینه اوقات فراغت، موضوع ورزش و فعالیت بدنی مطرح است، به طوری که یکی از فعالیت های مهم فراغتی است که درصد زیادی از دانش جویان را در این اوقات به سوی خود جذب می کند (صفانیا 1380). فعالیت های بدنی بخصوص در اوقات فراغت، عامل مهمی در پیشگیری و کاهش ابتلا و مرگ ناشی از بسیاری از بیماری ها مانند فشار خون، دیابت و برخی سرطان ها شناخته شده است (world health organization 2000). نشان داده شده است که عدم توجه و جدی نگرفتن مساله اوقات فراغت، به ویژه در میان جوانان، آنان را به رفتارهای ناهنجار از جمله، اعتیاد، بی بندوباری و گرایش به رفتارهای مغایر با معیارهای اجتماعی و فرهنگی حاکم در جامعه می کشاند (czabak-garbacz & et al 2002). در واقع، اوقات فراغت حساس ترین، ارزشمندترین و پربارترین اوقات زندگی آدمی است. این اوقات مانند شمشیر دو دمی است که یک لبه آن می تواند زمینه ساز خلاقیت و هنرآرایی و لبه دیگر آن عاملی در جهت گرایش به بزهکاری و آسیب اجتماعی باشد (تندنویس 1375). بنابراین،، تفریح و گذران مناسب اوقات فراغت وسیله ای موثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراده بوده و عاملی برای جلوگیری از کجروی های اجتماعی محسوب می شود (تندنویس 1378). تا به حال، در داخل از کشور مطالعات نسبتاً وسیعی به بررسی نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان با تاکید بر نقش فعالیت ورزشی صورت گرفته است (مهدی پور 1372، فرج الهی 1373، صانعی 1373، عتیقه چی 1374، محمدی 1374، تندنویس 1375، صباغ لنگرودی 1377، تندنویس 1378، بهرام فر 1379، زارعی 1380، قدرتی 1380، مظفری و صفانیا 1381، خسروی 1381، صفانیا 1381، گودرزی 1383، جعفری حجین و همکاران 1384، رحمانی و همکاران 1385 الف و ب، آبکار 1388، mora 1997، rapisara 1997،johnston & et al 2010 ). با این حال، هیچ مطالعه ای به چگونگی نحو? گذراندن اوقات فراغت با تاکید بر نقش فعالیت ورزشی در دانش جویان سیگاری و غیرسیگاری انجام نگرفته است. با توجه به این که کشور ما کشوری جوان است و قشر دانشجو جمعیت زیادی از کشور ما را تشکیل داده است، مسئله اوقات فراغت و نحوه گذران این اوقات در بین این قشر از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا، شناخت علایق و گرایشات دانشجویان به منظور برنامه ریزی صحیح جهت پربار کردن اوقات فراغت آنان مطابق با سلیقه شان ضروری به نظر می رسد. اگر برای گذران اوقات فراغت دانشجویان برنامه ریزی درست صورت نگیرد باعث به انحراف کشیدن این قشر خواهد شد و استعدادهای آنان بروز نخواهد کرد. بنابراین، به دلیل نقش بسیار مهمی که بهره گیری صحیح و شایسته از اوقات فراغت می تواند در شادابی زندگی دانشجوئی، سلامت جسمی و جلوگیری از انحرافات اخلاقی آنها داشته باشد، پژوهشگر بر آن شد که به مقایسه نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی با دانشگاه پیام نور شهرستا ن کلیبر با تاکید بر فعالیتهای ورزشی و تاثیر آن بر گرایش به مصرف سیگاربپردازد. این مطالعه می تواند اطلاعات جامعی از گرایشات و تمایلات اوقات فراغت دانشجویان را در اختیار روساء دانشگاه ها قرار دهد تا مسئولین امور فرهنگی و فوق برنامه دانشگاه برنامه های صحیح را در جهت پر کردن اوقات فراغت آنان انجام دهند و به شکوفا شدن استعدادها و جلوگیری از انحرافات اخلاقی دانشجویان کمک نمایند. روش شناسی: روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی - پیمایشی بود و به صورت میدانی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش را 1075 دانشجو پسر از دانشگاه آزاد اسلامی (795=n) و پیام نور (280=n) شهرستان کلیبر در نیمسال دوم سال تحصیلی 90-89 تشکیل داد. در پژوهش حاضر از میان تعداد 1075 شرکت کننده از دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور شهرستان کلیبر با استفاده از جدول مورگان (krejcie & morgan 1970) تعداد 285 شرکت کننده به عنوان نمونه آماری تعیین شد. بنابراین، با توجه به این که 74% از جامعه آماری را دانشجویان پسر از دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل داد (795=n)، تعداد شرکت کنندگان این گروه در نمونه آماری برابر 211 شرکت کننده است و با توجه به این که 26% از جامعه آماری را دانشجویان پسر از پیام نور تشکیل داد (280=n)، تعداد شرکت کنندگان این گروه در نمونه آماری برابر 74 شرکت کننده است. ابزار جمع آوری اطلاعات را پرسشنامه پژوهشگر ساخته ای تشکیل داده بود. روائی (ثبات درونی) پرسشنامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای اوقات فراغت (82/0) تعیین شد. اعتبار محتوایی پرسشنامه پس از بررسی توسط 8 تن از اساتید و متخصصان مدیریت ورزشی مورد تایید قرار گرفت. جمع آوری داده ها به شیوه میدانی انجام گرفت. در پژوهش حاضر جهت تحلیل داده های، از آمار توصیفی که شاخص گرایش مرکزی (میانگین)، شاخص پراکندگی (انحراف استاندارد)، فراوانی، درصد، جداول و نمایش گرافیکی برای توصیف داده ها بهره گرفته شد. کلیه کارهای آماری با استفاده از نرم افزار 19 spssver انجام گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر وضعیت کشیدن سیگار و میانگین انحراف استاندارد سن دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان کلیبر را به صورت زیر نشان داد. جدول 1) توزیع فراوانی (درصد) وضعیت کشیدن سیگار در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان کلیبر گروه متغیر دانشجویان دانشگاه پیام نور (74=n) دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی (211=n) فراوانی درصد فراوانی درصد سیگاری 9 16/12% 30 22/14% غیرسیگاری 65 84/87% 181 78/85% جدول 2) میانگین±انحراف استاندارد سن دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان کلیبر گروه متغیر دانشجویان دانشگاه پیام نور (74=n) دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی (211=n) سیگاری (9=n) انحراف استاندارد±میانگین غیرسیگاری (65=n) انحراف استاندارد±میانگین سیگاری (30=n) انحراف استاندارد±میانگین غیرسیگاری (181=n) انحراف استاندارد±میانگین سن 16/3±33/22 51/2±66/21 60/2±69/20 80/1±87/20 همچنین، در مطالعه حاضر نشان داده شد که در هر دو گروه دانشجویان دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی به ترتیب والدین سیگاری (44/44% در مقابل 33/33%) و اقوام سیگاری (11/11% در مقابل 67/16%) از مهم ترین علل زمینه ساز گرایش به سیگار بود (جدول 4). دوستان، همکلاسی ها، خواهر، برادر و والدین در سیگاری شدن جوانان به طور معنی داری موثر هستند(lantz & warner) که از بین این موارد دوستان سیگاری نقش قوی تری در سیگاری شدن جوانان داشته اند (roberts & tudor-smith 2001; parcy & horner 2001). جدول 3) توزیع فراوانی (درصد) مهمترین علل زمینه ساز مصرف سیگار در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان کلیبر گروه متغیر دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور (9=n) دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی (30=n) فراوانی درصد فراوانی درصد دوستان سیگاری 4 44/44% 15 50% والدین سیگاری 4 44/44% 10 33/33% اقوام سیگاری 1 11/11% 5 67/16% جدول 4) توزیع فراوانی (درصد) مهمترین دلایل گرایش به مصرف سیگار در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان کلیبر گروه متغیر دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور (9=n) دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی (30=n) فراوانی درصد فراوانی درصد حس کنجکاوی 1 11/11% 4 33/13% تفریح و سرگرمی 4 44/44% 11 67/36% احساس لذت در کسیدن سیگار 3 33/33% 9 30% کاهش اضطراب 1 11/11% 6 20% یافته های مطالعه حاضر نشان داد که 66/66% دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور، 69/47% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه پیام نور، 33/73% دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی و 76/81% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ بیشتر از 3 ساعت در شبانه روز اوقات فراغت داشتند (جدول 5). جدول 5) توزیع فراوانی (درصد) ساعات فراغت در شبانه روز و اوقات فراغت در موقع شبانه روز در بین دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان کلیبر گروه متغیر دانشجویان دانشگاه پیام نور (74=n) دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی (211=n) سیگاری (9=n) غیرسیگاری (65=n) سیگاری (30=n) غیرسیگاری (181=n) ساعات فراغت در شبانه روز بیشتر از 3 ساعت 6 (66/66%) 31 (69/47%) 22 (33/73%) 148 (76/81%) 1 تا 3 ساعت 2 (22/22%) 19 (23/29%) 5 (66/16%) 21 (60/11%) یک ساعت 1 (11/11%) 12 (46/18%) 2 (66/6%) 10 (52/5%) اصلاً 0 (0%) 3 (61/4%) 1 (33/3%) 2 (10/1%) اوقات فراغت در موقع شبانه روز صبح ها 1 (11/11%) 5 (69/7%) 4 (33/13%) 4 (20/2%) ظهر 2-12 1 (11/11%) 6 (23/9%) 6 (20%) 12 (62/6%) بعد از ظهر 8-3 2 (22/22%) 17 (15/26%) 8 (66/26%) 26 (36/14%) شب 10-8 5 (55/55%) 37 (92/56%) 12 (40%) 139 (79/76%) شکل 1) مقایسه "اوقات فراغت در موقع شبانه روز" شرکت کنندگان چهار گروه. اطلاعات بر اساس میانگین و انحراف استاندارد گزارش شده است. یافته های مطالعه حاضر نشان داد که میزان علاقمندی به فعالیتهای ورزشی در 66/66% دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور و 33/73% دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ در حد متوسط بود در حالی که در 92/76% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و 59/76% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ در حد زیاد بود و 66/66% دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور و 50% دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ کمتر از یک ساعت فعالیت ورزشی در هفته داشتند در حالی که 76/30% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و 98/62% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ 2 تا 3 ساعت فعالیت ورزشی در هفته داشتند (جدول 6). جدول 6) توزیع فراوانی (درصد) میزان علاقمندی و شرکت در فعالیت های ورزشی در اوقات فراغت و میزان ساعت فعالیت ورزشی در هفته در بین دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان کلیبر گروه متغیر دانشجویان دانشگاه پیام نور (74=n) دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی (211=n) سیگاری (9=n) غیرسیگاری (65=n) سیگاری (30=n) غیرسیگاری (181=n) میزان علاقمندی و شرکت در فعالیت های ورزشی در اوقات فراغت زیاد 1 (11/11%) 50 (92/76%) 3 (10%) 144 (59/76%) متوسط 6 (66/66%) 12 (46/18%) 22 (33/73%) 27 (91/14%) کم 2 (22/22%) 3 (61/4%) 5 (66/16%) 10 (52/5%) خیلی کم 0 (0%) 0 (0%) 0 (0%) 0 (0%) میزان ساعت فعالیت ورزشی در هفته کمتر از یک ساعت 6 (66/66%) 11 (92/16%) 15 (50%) 17 (39/9%) 2-1 ساعت 2 (22/22%) 16 (61/24%) 10 (33/33%) 21 (60/11%) 3-2 ساعت 1 (11/11%) 20 (76/30%) 4 (33/13%) 114 (98/62%) بیشتر از 4 ساعت 0 (0%) 18 (69/27%) 1 (33/3%) 29 (02/16%) شکل 2) مقایسه "میزان ساعت فعالیت ورزشی در هفته" شرکت کنندگان چهار گروه. اطلاعات بر اساس میانگین و انحراف استاندارد گزارش شده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که از بین دانشجویان دانشگاه پیام نور 16/12% و از بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی 22/14% سیگاری بودند. مهم ترین علت زمینه ساز گرایش به سیگار در بین هر دو گروه؛ دوستان سیگاری (به ترتیب، 44/44% در مقابل50%) بود. در مطالعه ای که در سال 1990 در کالیفرنیا روی جوانان سیگاری و غیرسیگاری انجام شد، نشان داد کسانی که 3 تا 4 دوست سیگاری داشتند 10 برابر بیشتر نسبت به کسانی که فاقد دوست سیگاری بوده اند، سیگاری می شوند (us department of health and human series 2001). فیاض حسین و همکاران (1993) نشان داد که 11% از دانشجویان پزشکی پاکستان، سیگاری فعلی بودند که متوسط سن شروع سیگار 17 سالگی و مهم ترین عامل تاثیرگذار دوستان بوده است (fayyaz hussain & et al 1993). شجاع و همکاران (1389) نشان دادند که مهم ترین دلیل گرایش به سیگار ارتبط با دوستان سیگاری بود (شجاع و همکاران 1389). افراسیابی فر و همکاران (1379) نشان دادند که معاشرت با دوستان سیگاری، تفریح و سرگرمی، مشکلات روحی و روانی و کسب آرامش از مهم ترین علت و انگیزه استعمال سیگار بیان شد (افراسیابی فر و همکاران 1379). یافته های مطالعه حاضر نشان داد که 66/66% دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور و 50% دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ کمتر از یک ساعت فعالیت ورزشی در هفته داشتند در حالی که 76/30% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و 98/62% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ 2 تا 3 ساعت فعالیت ورزشی در هفته داشتند (جدول 8). در این زمینه عسگریان (1372) اعلام کرده است که 8/1% دانشجویان پسر دانشگا ه های تهران ورزش را وسیله ای برای پر کردن اوقات فراغت خود می دانند. کوشافر (1374) اعلام نموده است میانگین زمانی که دانشجویان پسر دانشگاه تبریز در هفته به ورزشی می پردازند، 204 دقیقه می باشد. تندنویس (1375) میانگین پرداختن دانشجویان کشور به ورزش را بین 10 تا 30 دقیقه در شبانه روز اعلام نمود. زارعی (1380) میانگین زمان ورزش کردن دانشجویان دانشگاه آزاد 188 دقیقه و پزشکی 199 دقیقه در هفته بوده است. توضیح اینکه 6/25% دانشجویان دولتی غیرپزشکی اعلم نموده اند که کمتر از 70 دقیقه در هر هفته ورزش می کنند و 5/20% این دانشجویان نیز بین 70 تا 140 دقیقه در هفته ورزش می کنند. به هر حال، باید این نکته را مورد توجه قرار داد که این میزان ساعات فعالیت ورزشی در هفته دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری دانشگاه های پیام نور و آزاد اسلامی شهرستان کلیبر از نظر فیزیولوژیکی تاثیر چندانی بر بدن ندارد. گفته می شود که روزانه یک ساعت ورزش برای تامین نیازهای حرکتی بدن جهت افراد عادی به نظر می رسد (ویلیام 2001). نتایج نشان داد که از بین ورزش های مختلف فوتبال (34 امتیاز)، والیبال (19 امتیاز) و رزمی (16 امتیاز) در دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور، فوتبال (183 امتیاز)، والیبال (122 امتیاز) و شنا (110 امتیاز) در دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه پیام نور، فوتبال (90 امتیاز)، شنا (75 امتیاز) و کشتی (60 امتیاز) در دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی و فوتبال (594 امتیاز)، شنا (540 امتیاز) و رزمی و والیبال (288) در دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ بر اساس ترتیب اولولیت 3 ورزش مورد علاقه دانشجویان بود. به هر حال، در رشته های ورزشی مورد علاقه دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری جایگاه رشته ها با تغییراتی همراه هستند. می توان اذغان داشت که هم در دانشجویان سیگاری و هم در دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه پیام نور و آزاد اسلامی "فوتبال" رشته مورد علاقه است و اگر امکانات و برنامه ریزی های مربوط به ورزش فوتبال مهیا گردد می تواند جزء اصلی ترین فعالیت های فراغتی دانشجویان باشد. بنابراین، مسئولان دانشگاه ها باید به تمایلات دانشجویان نسبت به رشته های ورزشی مورد علاقه ایشان توجه کرده و شرایطی را فراهم آورند که آنان بتوانند از تاثیرات مثبتی که ورزش بر جسم و روان دانشجویان می گذارد؛ استفاده نمایند (زارعی و تندنویس 1382). یافته های مطالعه حاضر نشان داد که 66/66% دانشجویان سیگاری دانشگاه پیام نور، 69/87% دانشجویان غیرسیگاری دانشگاه پیام نور، 33/83% دانشجویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی و 47/94% دانش جویان سیگاری دانشگاه آزاد اسلامی؛ برنامه ریزی و استفاده مناسب از اوقات فراغت تاثیرات زیادی بر وضعیت فرهنگی و اجتماعی دانشجویان دارد . به هر حال، نوع الگوی گذران اوقات فراغت می تواند بر وضعیت فرهنگی و اجتماعی دانشجویان تاثیر مثبت داشته باشد. لذا سیاست گذاران و مسئولین دانشگاه ی باید به صورتی عمل نمایند که اوقات فراغت دانشجویان را در راستای بهبود وضعیت فرهنگی و اجتماعی سوق دهند. در مطالعه حاضر در هر چهار گروه دانشجو؛ کمبود امکانات و وسایل ورزشی، عدم ارائه برنامه های مناسب در دانشگاه، فقر مالی و گرانی، دلسردی و بی-انگیزگی، عدم مشارکت دانشجویان، عدم مهارت کافی در رشته های ورزشی، مشکلات خانوادگی، سخت گیری استادان و فشردگی دروس و نبودن امکانات عوامل بازدارنده فعالیت های ورزشی بودند . در حالی که کمبود مراکز فرهنگی، علمی و پژوهشی، در نظر نگرفتن علایق دانشجویان و عدم آزادی در انتخاب فعالیت ورزشی عامل بازدارنده فعالیت های ورزشی نبودند. در این نتایج توصیه می شود، مسئولین هر دو دانشگاه (پیام نور و آزاد) راه کارهای جدی برای برطرف کردن موانع و عوامل بازدارنده فعالیت ورزشی را ایجاد نمایند. به عقیده مسئولین فوق-برنامه دانشگاه ها، عوامل بازدارنده توسعه فعالیت های فراغتی مربوط به کمبود امکانات و تاسیسات، کمبود بودجه و کمبود نیروی انسانی متخصص است (تندنویس 1378). بی علاقگی به ورزش، نداشتن برنامه شخصی، نبود وقت، عدم آگاهی از چگونگی پرداختن به ورزش و عدم توفیق مسئولان فوق برنامه نیز از جمله سایر عوامل ذکر شده اند (مظفری و صفانیا 1381، suk jekal 2005). داداشی (1379) عوامل بازدارنده از فعالیت‏های ورزشی را وقت، علاقه، پول، امکانات، ناآگاهی، مهارت، روابط اجتماعی، وسیله نقلیه و آمادگی جسمانی در مقایسه با دانشجویان پسر و دختر بازدارندگی بیشتری برای عوامل وقت، وسیله نقلیه و روابط اجتماعی ناآگاهی و آمادگی جسمانی، قائل می‏باشند همچنین در مقایسه با پسران ورزشکار، پسران غیرورزشکار قائل به بازدارندگی بیشتر برای عوامل علاقه، روابط اجتماعی، ناآگاهی، مهارت و آمادگی جسمانی بودند در مقایسه با دختران ورزشکار، دختران غیرورزشکار به بازدارندگی عوامل علاقه، وسیله نقلیه، امکانات، روابط اجتماعی، ناآگاهی، مهارت و آمادگی جسمانی، اعتقاد بیشتری داشته‏اند. زارعی (1380) مشغله تحصیلی را مهمترین عامل بازدارنده دانشجویان از ورزش اعلام کرده اند. در هر حال، به نظر می رسد که ایجاد و فراهم نمودن امکانات و تجهیزات و هم چنین برنامه ریزی صحیح و منطقی از جمله عواملی هستند که می توانند در گسترش ورزش دانشجویی موثر باشد.